Mô hình PEST là gì: Phân tích ví dụ thực tế Viettel, Shopee, Apple

Mô hình PEST là một công cụ phân tích môi trường kinh doanh bên ngoài một tổ chức hay doanh nghiệp. Việc áp dụng mô hình PEST giúp nhà quản lý nắm bắt được các yếu tố chính ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp, từ đó đưa ra các quyết định chiến lược phù hợp.

Mô hình PEST là gì?

Mô hình PEST được viết tắt từ bốn yếu tố quan trọng: Chính trị (Political), Kinh tế (Economic), Xã hội (Social), và Công nghệ (Technological). Những yếu tố này tạo nên bức tranh toàn diện về môi trường bên ngoài ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Mục tiêu của mô hình PEST là đánh giá các yếu tố chính bên ngoài và đo lường mức độ tác động của chúng đến doanh nghiệp. Sự hiểu biết sâu sắc về những yếu tố này giúp nhà lãnh đạo định hình được chiến lược phù hợp, tận dụng cơ hội và đối phó với những thách thức.

Vai trò của mô hình PEST trong doanh nghiệp

Mô hình PEST đóng vai trò quan trọng trong quá trình xác định chiến lược của doanh nghiệp. Các yếu tố trong mô hình PEST cung cấp thông tin quan trọng về môi trường kinh doanh bên ngoài và giúp nhà lãnh đạo hiểu rõ hơn về mức độ ảnh hưởng của chúng. Các yếu tố này bao gồm:

• Chính trị: Yếu tố chính trị thể hiện sự ảnh hưởng của các yếu tố chính trị đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Các yếu tố chính trị có thể bao gồm chính sách thuế, quy định, quyền lực chính phủ, chiến lược quốc gia, và mối quan hệ quốc tế.
• Kinh tế: Yếu tố kinh tế đo lường tác động của các yếu tố kinh tế đến hoạt động kinh doanh. Các yếu tố kinh tế có thể bao gồm tỷ lệ tăng trưởng kinh tế, lạm phát, thị trường lao động, thu nhập của người tiêu dùng, và tình hình tài chính.
• Xã hội: Yếu tố xã hội đánh giá ảnh hưởng của những yếu tố xã hội đến hoạt động kinh doanh. Các yếu tố xã hội có thể bao gồm yêu cầu của người tiêu dùng, thay đổi thói quen mua sắm, ý thức về bảo vệ môi trường, và xu hướng xã hội.
• Công nghệ: Yếu tố công nghệ đo lường sự ảnh hưởng của công nghệ đến hoạt động kinh doanh. Các yếu tố công nghệ có thể bao gồm tiến bộ công nghệ, sự phát triển của ngành công nghiệp công nghệ, và xu hướng công nghệ.

Bằng cách xác định và phân tích các yếu tố trong mô hình PEST, nhà lãnh đạo có thể đánh giá rủi ro và cơ hội, tạo dựng một chuỗi chiến lược phù hợp với môi trường kinh doanh hiện tại và tương lai.

Các yếu tố ảnh hưởng đến mô hình PEST

Có nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến mô hình PEST và doanh nghiệp. Những yếu tố này cũng góp phần hình thành bức tranh toàn diện về môi trường bên ngoài. Dưới đây là một số yếu tố quan trọng:

• Chính trị: Yếu tố chính trị có thể bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi chính sách của các quốc gia, tension quốc tế, chiến tranh, hay sự không ổn định chính trị.
• Kinh tế: Yếu tố kinh tế có thể bị ảnh hưởng bởi tăng trưởng kinh tế, số lượng việc làm, thị trường tài chính, thị trường tiêu dùng, hoặc biến động tỷ giá.
• Xã hội: Yếu tố xã hội có thể bị ảnh hưởng bởi thay đổi trong thói quen mua sắm, xu hướng xã hội, chính sách xã hội, và yêu cầu của người tiêu dùng.
• Công nghệ: Yếu tố công nghệ có thể bị ảnh hưởng bởi tiến bộ công nghệ, sự phát triển của ngành công nghiệp công nghệ, and xu hướng công nghệ mới.

Để hiểu rõ hơn về cách các yếu tố này ảnh hưởng đến mô hình PEST, chúng ta sẽ xem xét một số ví dụ về các công ty hàng đầu hiện nay.

Phân tích các ví dụ về mô hình PEST

Tìm hiểu ví dụ về mô hình PEST của các tập đoàn hàng đầu hiện nay sẽ giúp nhà lãnh đạo hiểu rõ về mức độ tác động của 4 yếu tố trên.

Mô hình PESTEL của Samsung

Yếu tố chính trị: Hầu hết các thị trường mà Samsung đang hoạt động đều có môi trường chính trị thuận lợi, tương đối ổn định. Tuy nhiên, đã có thời gian Samsung phải đối mặt với những cơn “sóng gió” chính trị đáng kể ở quê nhà Hàn Quốc do căng thẳng của quốc gia này với Triều Tiên hay áp lực chính trị ở nhiều nước châu Phi và Mỹ Latinh.

Yếu tố kinh tế: Những cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu diễn ra đã làm giảm tương đối mạnh sức mua của người tiêu dùng ở nhiều thị trường phát triển. Điều này buộc Samsung phải tìm kiếm lợi nhuận ở các thị trường mới nổi và đang phát triển, với hy vọng bù đắp lại những lợi nhuận kinh doanh đã mất ở các nước phát triển.

Yếu tố xã hội: Dù là một công ty toàn cầu nhưng Samsung phải áp dụng các chiến lược cục bộ cho nhiều thị trường mới nổi cũng như điều chỉnh các sản phẩm theo sở thích của người tiêu dùng ở các thị trường khác nhau nơi họ đầu tư.

Yếu tố công nghệ: Samsung đang có lợi thế khi khai thác sức mạnh của công nghệ và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Tuy nhiên, chính công nghệ cũng là yếu tố khiến Samsung “đi tắt” và bắt chước thiết kế sản phẩm huyền thoại của Apple. Và điều này hiển nhiên đã đem lại rất nhiều rắc rối pháp lý cho Samsung.

Mô hình PESTEL của Apple

Yếu tố chính trị: Đóng góp doanh số cho Apple đến từ bên ngoài Hoa Kỳ lên tới hơn 113,8 đô la trong khi doanh thu từ nước này chỉ là 68,8 tỷ đô la. Vì vậy, bất kỳ cuộc nổi dậy chính trị nào ở các quốc gia này đều có thể ảnh hưởng tiêu cực đến vị trí của công ty. Ngoài ra, Apple còn bị ảnh hưởng bởi các sự kiện khác như bất ổn chính trị ở Trung Quốc, tấn công khủng bố ở Anh hay lệnh cấm CEO Apple Tim Cook ở Nga.

Yếu tố kinh tế: Tỷ giá hối đoái tăng trực tiếp ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm của Apple. Sự khác biệt giữa đồng đô la Mỹ và các loại tiền tệ khác như Euro và Nhân dân tệ khiến việc kinh doanh của Apple trở nên đắt đỏ tại các thị trường trọng điểm như châu Âu và Trung Quốc.

Yếu tố xã hội: Apple dần trở thành một biểu tượng của địa vị xã hội vì mức giá của các dòng sản phẩm cho thấy đẳng cấp và địa vị của người sở hữu nó. Xu hướng ngày càng phổ biến của truy cập di động là cơ hội để Apple tiếp tục cung cấp các thiết bị di động dễ sử dụng.

Yếu tố công nghệ: Apple đang chống lại một vấn đề lớn trong việc loại bỏ rác điện tử được sử dụng hoặc đang không hoạt động. Công ty này đang phải đối mặt với một vấn đề lớn về việc loại bỏ các thiết bị điện tử có pin lithium trong đó. Nó sẽ tốn của công ty một khoản chi phí lớn. Apple cũng được biết đến với các thiết kế tuyệt đẹp.

Mô hình PESTEL của Viettel

Yếu tố chính trị: Các yếu tố chính trị sẽ không tác động lên một Doanh nghiệp như Viettel quá nhiều bởi dưới sự bảo lãnh của Bộ Quốc Phòng, Viettel đã có những bước đi chắc chắn và vững vàng hơn trong việc chuẩn bị các thủ tục hành chính và giấy phép kinh doanh. Đồng thời, Việt Nam được xem là quốc gia ổn định trong chính trị, ban hành một loạt các chính sách mở cửa sau khi gia nhập WTO để tạo cơ hội cho những doanh nghiệp như Viettel mở rộng xu hướng đối ngoại, hội nhập kinh tế thế giới.

Yếu tố kinh tế: Với tình hình kinh tế vĩ mô hiện nay và xu hướng trong tương lai, Viettel sẽ có nhiều lợi thế nhất định khi nhu cầu sử dụng dịch vụ viễn thông của người dân gia tăng mạnh mẽ. Bên cạnh đó, Viettel cũng phải đối mặt với nhiều thách thức như chính sách thắt chặt tiền tệ, giảm tăng trưởng tín dụng để kiềm chế lạm phát; thường xuyên nâng cấp công nghệ, nâng cao dịch vụ chăm sóc khách hàng; quản lý chi phí phát sinh hay cạnh tranh đến từ các đối thủ bên ngoài.

Yếu tố xã hội: Việt Nam có mật độ dân số 99 triệu người tính đến ngày ngày 4 tháng 5 năm 2023), cùng với sự trẻ hóa dân số hiện nay, đây là môi trường cực kỳ tiềm năng cho Viettel để cung cấp dịch vụ viễn thông của mình. Đặc biệt, các thành phần lao động chủ chốt và nhóm sinh viên có nhu cầu sử dụng dịch vụ Internet để liên lạc, trao đổi thông tin, học tập và làm việc rất lớn.

Yếu tố công nghệ: Viettel là doanh nghiệp nhanh nhạy với sự thay đổi của công nghệ và áp dụng công nghệ vào chiến lược sản xuất và nghiên cứu sản phẩm của mình. Các ứng dụng công nghệ mới giúp Viettel có thể tiết kiệm được chi phí, cải thiện chất lượng dịch vụ cũng như độ ổn định của vùng phủ sóng. Ngoài ra, Viettel cũng là một trong những doanh nghiệp đi tiên phong trong việc triển khai mạng 5G.

Mô hình PESTEL của Shopee

Yếu tố chính trị: Thị trường thương mại điện tử tại Việt Nam đang trở nên sôi nổi hơn bao giờ hết. Theo số liệu tháng 02/2022, Shopee với 78.5 triệu lượt truy cập. Tiềm năng là vậy, tuy nhiên ẩn sâu bên trong vẫn là những nguy cơ về vấn đề bảo mật. Việt Nam đã có những điều luật rõ ràng về an ninh mạng, giúp đây trở thành một trong số ít những quốc gia có chính sách bảo vệ dữ liệu cá nhân của người tiêu dùng. Tình hình chính trị ổn định tạo điều kiện thuận lợi giúp Shopee phát triển một cách bền vững trong tương lai.

Yếu tố kinh tế: Tình hình kinh tế ổn định tại Việt Nam cùng với sự phát triển của internet đã tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển thương mại điện tử. Tuy nhiên, thói quen chi tiêu của người tiêu dùng cũng có ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh của Shopee.

Yếu tố xã hội: Thị trường thương mại điện tử Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ và Shopee là nền tảng phổ biến nhất, thu hút hàng triệu lượt truy cập. Tuy nhiên, các mặt hàng được bày bán trên nền tảng này thường xuyên đặt nghi vấn về vấn đề chất lượng. Shopee đã ra mắt Shopee mall, với những gian hàng chính hãng đã được kiểm duyệt, xóa tan những lo lắng của khách hàng.

Yếu tố công nghệ: Xu hướng thanh toán không tiền mặt góp phần đẩy mạnh dịch vụ thanh toán di động như Momo, ShopeePay, ZaloPay. Công nghệ cũng có ảnh hưởng lớn đến hoạt động kinh doanh của Shopee.

Thông qua các ví dụ trên, ta có thể thấy rõ sự ảnh hưởng của mô hình PEST đến các công ty hàng đầu. Đánh giá các yếu tố trong mô hình PEST giúp các nhà lãnh đạo hiểu rõ hơn về môi trường kinh doanh và đưa ra các quyết định chiến lược hợp lý.

Hạn chế của mô hình PEST là gì?

Mặc dù mô hình PEST là một công cụ hữu ích để phân tích môi trường bên ngoài ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của một tổ chức, nhưng nó cũng có một số hạn chế như sau:

• Các yếu tố trong mô hình PEST có nhiều biến động và thay đổi với tốc độ rất nhanh. Đôi khi những sự thay đổi diễn ra trong khoảng thời gian chưa đầy một ngày sẽ khiến doanh nghiệp rất khó để nắm bắt, dự đoán liệu những yếu tố này có ảnh hưởng đến hiện tại hoặc tương lai của dự án hay không.
• Khuôn khổ đơn giản và thiếu chi tiết: Mô hình PEST sẽ trình bày danh sách về những yếu tố gây ra tác động cho doanh nghiệp, cung cấp một cái nhìn tổng quan về các yếu tố bên ngoài tuy nhiên thiếu sự chuyên sâu.
• Thiên vị chủ quan: Quá trình phân tích mô hình PEST có thể bị thiên vị chủ quan do các nhà quản lý dễ bị ảnh hưởng bởi quan điểm cá nhân của họ về các yếu tố bên ngoài.
• Thiếu cơ sở để lập kế hoạch chiến lược: Mô hình PEST tập trung vào phân tích môi trường bên ngoài, bỏ qua môi trường nội bộ bên trong và các đối thủ cạnh tranh. Do đó, mô hình PEST cần được sử dụng kết hợp với các công cụ và phương pháp khác để đưa ra quyết định chiến lược hiệu quả như phân tích mô hình SWOT, môi trường vi mô, môi trường nội vi,…

Kết luận

Hi vọng thông qua bài viết trên, các nhà quản lý đã có hình dung rõ hơn về bản chất của mô hình PEST là gì và những tác động mà chúng mang lại trong quá trình vận hành doanh nghiệp. Tuy nhiên, mô hình PEST chỉ là một bức tranh về môi trường bên ngoài, chưa đi sâu vào những tác động bởi các yếu tố môi trường bên trong và đối thủ cạnh tranh. Chính vì vậy, việc phân tích PEST thôi là không đủ để căn cứ cho việc lập kế hoạch kinh doanh.